Mamografi (meme filmi) Mamografi gogsun datayl goruntusunun dusuk dozajl ozel bir x sn (Rontgen Isn) yardm ile ckarlmasdr. Mamografide dusuk dozajl x sn, yuksek kontrastl ve yuksek yogunluklu filmler ve ozel olarak dizayn edilmis rontgen cihazlar kullanlr. Meme kanseri tedavisinin basarya ulasmasnda erken teshis cok onemlidir. Mamografi erken meme kanseri teshisinde onemli bir rol oynar. Birlesik Devletler Gda ve Ilac Idaresi (US Food and Drug Administration) 50 yasn uzerindeki kadnlarda bulunan kitlelerin %85 ila %90'nn hissedilebilir buyukluge ulasmasndan 2 yl kadar once mamografi ile belirlenebilecegini tahmin etmektedir. Mamografinin yararlar, potansiyel riskleri ve verdigi rahatszlktan cok daha fazladr. Mamografi gogus icerisinde ki degisiklikleri kadnn kendisi yada doktoru tarafndan hissedilemeyecek haldeyken bile goruntuleyebilir. Kitlenin bulunmasnn sonrasnda, mamografi bunun kanser olup olmadgnn belirlenmesinde kullanlabilir. Biopsi, kuskulu dokunun alnarak labratuvar sartlar altnda kanser olup olmadgnn belirlenmesi islemidir. Bir anormalligin bulunmas durumunda, ozel bir mamografi turu (Stereotactic Mammography) esliginde yada ultrasound yardm ile yaplan biopsi teshisinin dogrulanmas amac ile kullanlabilinir. Mamografinin Cesitleri Kontrol ve tan amacl olmak uzere mamografiler ikiye ayrlabilir. Kontrol amacl mamografi, hic bir sikayeti olmayan kadnlarda olas meme kanserlerini erken asamada teshis etmek icin kullanlr. Kontrol amacl mamografi duzenli olarak yapldgnda erken tan olasgn arttrarak tedavinin basarya ulasma sansn onemli bir olcude arttrr. 40 yasn askn her kadnn ylda bir kez kontrol amacl mamografi yaptrmas onerilmektedir. Goreceli olarak daha yuksek risk tasdg var saylan kadnlar doktor onerisi ile daha erken yaslarada bu uygulamaya baslayabilirler. Tan amacl mamografi kitle bulunmas yada gogus aknts gibi gogsu ile ilgili sikayeti olan kadnlar ile kontrol amacl mamografisinde normal olmayan olusumlar bulunan kadnlar icin uygulanan bir yontemdir. Tan amacl mamografi daha detayl bir islemdir ve bu nedenle kontrol amacl mamografiden daha uzun zaman alr. Tan amacl mamografi kuskulu dokunun tam yerini, boyutunu belirlemek ve cevre dokuyla lenf bezlerini goruntulemek amac ile yaplr. Tan amacl bir mamografide gogus kontrol amacl mamografide oldugundan daha fazla acdan goruntulenir. Bu nedenlede tan amacl mamografi kontrol amacl mamografiden daha pahaldr. Daha onceden meme kanseri gecirmis kadnlar ve goguslerinde protez bulunan (Slikon vb.) kadnlar tan mamografisi yaptrrken daha fazla acdan goruntulenmelidirler. Mamografi Nasl Yaplr? Mamografi cekilirken, uzman hastay gerekli konuma getirerek her bir gogsu ayr ayr goruntuler. Her gogsun cekiminde, gogus fotgrafik bir filmin ustune dikkatlice konumlandrlr ve nazikce iki levha arasnda bastrlr. Bu levhalar genellikle seffaf cam elyafndan yada baska seffaf plastiklerden yaplmslardr. Bu skstrma gogsun duzlesmesine neden olur, bu da en fazla dokunun goruntulenmesini ve incelenmesini olas klar. Baz mamografi merkezlerinde, uzmalar mamografi oncesi gogus derisi uzerine yapskan yer belirleyiciler koyabilirler. Bu isaretlemenin amac, yaralar gibi kanser ile ilisigi olmayan ancak yanls degerlendirmelere yol verebilecek olusumlar belirlemek olabilecegi gibi, mamografi yaplmasna neden olan bulunmus kitle gibi potansiyel alanlar isaretlemek te olabilir. Baz mamografi merkezlerinde, herzaman gogus ucuna konan bir isaretleyici konulur ve radyolojistler bu isaretleyiciyi bulgularnn yerlerini belirlemek amac ile kullanrlar. Mamogram cekilirken, bir x sn kaynag calstrlr ve olusan x snlar skstrlms olan gogsun uzerinden gecerek, gogsun altndaki fotograf filmi kartusuna ulasrlar. Film kartusu icinde bulunan ozel bir fosfor tabakas, uzerine dusen x snlar orannda parlar ve bu parlaklk fotograf filmi tarafndan kaydedilir. X snlar farkl yogunluktaki ve tipteki dokulardan farkl oranlarda gectigi icin, gogsun ic yaps goruntulenmis olur. Bu iki asamal goruntuleme yontemi, duyarllg yuksek fotograf filmleri ve ozel x snlar kullanlarak yapldg icin gogsun cok detayl goruntusunu olas olan en az radyasyon miktar ile uretir. Mamografi filminin islenmesi normal fotograf filminin islenmesinden pek farkl degildir. Islenmis mamografi filmleri radyolojistler tarafndan degerlendirilirler. Radyologlar degerlendirmelerinde her iki gogsun mamografn ve yeni mamogramlar eskileri ile karslastrrlar. Degerlendirmede radyologlar golgelere ve gogus dokusu yogunlugunun daglmna bakarlar. Mamogram parmak izi gibidir, kadndan kadna oldukca fazla farkllk gosterir aslnda hic bir mamogram diger bir mamgrama benzemez. Bu nedenle, kontrollere giderken daha onceki kontrollerin yanlzca raporlarn degil bu kontrollerde cekilmis mamogram filmlerininde goturulmesi buyuk onem tasr. Daha once cekilmis mamogramlar ile yeni cekilen arasndaki kucuk farklar kansere erken asamada tan konmasn saglayabilir. Gogusler yag, lif dokusu ve salg bezlerinden olusmuslardr. Iyi huylu ve kanser olan lezyonlarda dahil olmak uzre, gogus kitleleri mamogram filmi uzerinde beyaz bolgeler olarak gorunurler. Yag mamogram filmi uzerinde siyah olarak olarak gorunur. Bunun dsnda ki hersey (salg bezleri, bag dokusu, tumorler, mikrokalsifikasyon gibi diger onemli anormaliteler) mamogram filmi uzerinde degisik duzeyde beyaz olarak gorunur. Mamografi Yaplrken Gogsun Skstrlmas Mamografi cekilirken maximum oranda dokunun goruntulenebilmesi icin gogsun bir miktar skstrlarak yasslastrlmas gerekir. Gogsun skstrlmas bir miktar rahatszlk yaratsa da, bu yanlz ca mamografinin cekilmesi icin gerekli olan ksa bir sure icinde sona erecektir. Mamografi cekilirken sert bir skstrlma ve basnc hissedebilirsiniz ama bu size ac verecek duzeyde olmamaldr. Eger ac duyarsanz, mamografi teknisyenini durumdan haberdar etmelisiniz. Gogsun mamografi cekilirken skstrlmasnn nedenleri arasnda; Gogsun skstrlarak daha az miktarda dokunun ust uste gelmesini onlemek ve dolays ile gogsun anatomisi ve olas anormalliklerin daha iyi goruntulenebilmesini saglamak. Ornegin, yetersiz oranda yaplan skstrma mikrokalsifikasyonlarn kotu goruntulenmesine yol acar, mikrokalsifikasyonlar minik kalsiyum birikmeleridir ve genellik le meme kanserinin erken isaretlerindendir. Normal de yanlzca golge olarak gorunecek olan bolgelerin ust uste gelerek, supheli bir goruntu olusturmas. Daha ince bir duku incelenecek oldugu icin daha az oranda x-snna gereksinim olmas. Gogsun hareket etmesine engel olarak, net olmayan goruntuler alnmasna engel olmak. X-snn kaln doku icinde daglarak, goruntu kalitesini dusurmesine engel olmak. Mamografi Yaplrken Alnan Goruntuler Kontrol amacl mamografi yaplrken, gogusler birer birer goruntulenir. Bu islem srasnda; Tipik olarak yukardan (cranial-caudal goruntu, CC) ve, bir acyla, egimli olarak (mediolateral-oblique, MLO) goruntu alnr. Tan amacl yaplan mamografide de gogusler birer birer goruntulenir. Bu islem srasnda kontrol amacl mamografide alnan goruntulere ek olarak, problem ile ilintili ek goruntuler alnr. Bunlar arasnda; Dsardan iceriye dogru yandan alnan Lateromedial (LM) goruntusu Gogsun ortasndan dsarya dogru alnan Mediolateral (ML) goruntusu Buyutulerek yukardan alnan CC goruntusu Problem gorulen alan skstrlarak alnan goruntuler vardr. Bunlara ek olarak bazen, her iki gogsun ic ksmn goruntulemek amacyla alnan "vadi goruntusu" alnr. Bu goruntu alnrken her iki goguste goruntuleme yerine konur ve aralarndaki bolge ile ice bakan ksmlar goruntulenir. Bu goruntuler de normal olmayan yogunlukta dokular saptandgnda, daha detayl goruntuleme islemlerine bas vurulur.